2021 Denizli 4. Kitap Fuarı 8-17 Ekim 2021 tarihleri arasında Denizli Büyükşehir Belediyesi Kongre ve Kültür Merkezi’nde (EGS) yapıldı. Kitap Fuarı 8 Ekim 2021, saat 15.00’te yapılan resmi törenle Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Osman Zolan tarafından açıldı. Bu yılki fuar Onur Konuğu Prof. Dr. Önder Göçgün idi. 2020 kitap fuarı korona nedeniyle ertelenmişti.
Ege Bölgesi’nin en büyük fuarı olmayı hak eden Denizli Kitap Fuarını bu yıl toplam 300.000 kadar kitapsever ziyaret etti. Bu fuar Türkiye’de korona salgını sonrasında kapalı mekânda açılan ilk kitap fuarı idi. 250 yayınevi, 350 yazar fuara katıldı. Beklenenden daha çok ilgi gördü.
Osman Zolan açılış töreni konuşmasında kitabın önemine vurgu yaparak, “Amacımız bu fuarda Denizlilileri ve özellikle gençlerimizi, çocuklarımızı kitaplarla buluşturmak, yazarlarla tanıştırmaktır. İnsanlarımız, gençlerimiz, çocuklarımız fuarımızı gezsin, hangi kitabı istiyorsa ona dokunsun, kitap kokusunu hissetsin ve okusun istiyoruz. İnsanlarımızın fuara gelmesi bir kazançtır,” dedi.
Pamukkale Üniversitesi Rektörü Sayın Ahmet Kutluhan da tören konuşmasında insanlarda ve gençlerde kitap okuma alışkanlığın önemine vurgu yaparak, “Okuma sevgisi ve okuma alışkanlığı kazanmada kitap fuarlarının etkisi büyüktür,” dedi.
2019 yılında yapılan 3. Denizli Kitap Fuarı Onur Konuğu Kemal Yalçın olarak 4. Denizli Kitap Fuarı’na Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürü Sayın Hüdaverdi Otaklı tarafından davet edildim. Açılış töreninde bulundum. Açılıştan kapanışa kadar iki gün haricinde fuardaki özel standımda kitaplarımı imzaladım, standıma gelen insanlarla konuştum, görüşlerini aldım, düşüncelerini paylaştım. Fuara katılan Denizlili yazarları stantlarında ziyaret ettim, tanıştım, kitaplarını aldım. Bazı yazarlarla kitaplarımızı değiştirdik, düşünce ve görüş alışverişinde bulunduk. Fuar hakkında değerlendirmeler yaptık.
Standımı Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Osman Zolan ve Hanımı Berrin Zolan, Honaz Belediye Başkanı Sayın Yüksel Kepenek ve Merkezefendi Belediye Başkanı Sayın Şeniz Doğan ve Kültür Müdürü Zeynep Elif Çeşme ziyaret ettiler. Kitap aldılar ve imzalattılar. Kendilerine çok teşekkür ederim. Ziyaretleriyle bana şeref verdiler.
Fuar süresince özellikle Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürü Hüdaverdi Otaklı ve yardımcısı Arif Duru ile konuşma, 2021 yılı fuarını önceki fuarlarla karşılaştırma imkânı buldum. Standımda değerli akrabam Ahmet Bozkaya bana yardımcı oluyordu. Bazen ben bir okuyucuyla konuşurken, Ahmet başka bir okuyucuya hizmet veriyordu. Ziyaretçimiz olmadığı zamanlarda gözlemlerimizi, düşüncelerimizi birbirimize aktarma imkânı da buluyorduk. Fuar boyunca basın ve yayın organlarında, televizyonlarda düşünce ve görüşlerimi açıkladım, değerlendirmelerde bulundum.
Hüdaverdi Otaklı, Arif Duru ve yazar arkadaşlar olarak ortak görüşlerimiz şunlardır:
- Denizli Kitap Fuarı’nı ziyaret edenlerin % 60-70 kadarı kadın ve kızlardır.
- Kitap alanların da ortalama % 60-70 kadarı kadınlardır.
- Kadınlar erkeklere göre daha çok okumakta ve kitaba ilgi göstermektedir.
- Lise çağındaki gençler arasında da kız öğrenciler, erkek öğrencilere göre daha çok okumaktadır.
- Ekonomik zorluklar kitap satın alma oranını düşürmektedir.
- Ekonomik zorlukların fuara yansımasını Yazar Hüsamettin Ataman anlaşılır biçimde özetledi. “Ana babalar 2019 yılında fuara gelen evlatlarına kitap alması için 20 lira verebiliyordu. Bu öğrenci bu para ile indirimli kitaplardan 5 tane alabiliyordu. Bu yıl ise ana babalar evlatlarına 10 lira verebildiler. Bu öğrenci 10 lira ile iki kitap alabildi. Durum bundan ibaret,” dedi.
2019 ve 2021 Denizli Kitap Fuarlarını karşılaştırma
Yazar Kemal Yalçın olarak 2019 ve 2021 Denizli Kitap Fuarlarında standımı ziyaret eden insanlarla, kadınlarla, erkeklerle konuştum, görüşlerini almaya çalıştım. Benim kitaplarıma ilgi gösterenlerin, kitaplarımı alanların ve imzalatanların % 70’ten fazlası kadın ve kızlardır. Emanet Çeyiz, Seninle Güler Yüreğim ve Sarı Gelin adlı belgesel romanlarıma ilgi gösterenlerin, alıp imzalatanların ise %80’den fazlası kadınlar ve kızlardır.
2019 yılında yapılan 3. Denizli Kitap Fuarında toplam 470 kitabım satılmıştı. 2021’de 4. Kitap Fuarında ise sadece 170 kitabım satıldı. 3. Kitap fuarında Fırtınadan Bahara adlı kitabımdan 125 adet satılmıştı. Bu yıl ise sadece bir tane Fırtınadan Bahara satıldı. Emanet Çeyiz 2019’da 115 adet satılmıştı, bu yıl 4. Kitap Fuarında 50 adet satıldı. İki yıl öncesine göre 4. Kitap Fuarında satışı artan tek kitabım Seninle Güler Yüreğim oldu.
2019 yılında göre 2021 fuarında kitaplarımın satışının toplam 470’ten, 170’e düşmesinin 300 kitap daha az satılmasının sebepleri beni çok düşündürdü.
9 Eylül 2021 gününden başlayarak 8 Ekim 2021 tarihine kadar kitaplarımı imzaladım, tanıttım. 17 Eylül 2021 tarihinde Kuşadası Mübadele Evinde, 18 Eylül 2021 Selçuk Belediyesi Kent Belleği Müzesi’nde, 24 Eylül 2021 günü Merkez Efendi Belediyesi Kültür Merkezi’nde, 30 Eylül 2021 günü Filiz Abalıoğlu Anadolu Lisesi’nde imza günleri yaptım. Ayrıca tatil yaptığım Akbük’teki yazlıklarda kitaplarımı imzaladım. Bu imza günlerinde ve çeşitli yerlerdeki kitap tanıtımlarımda toplam 290 kitabım satıldı. En çok kitap satışı Merkezefendi Belediyesi’nin düzenlediği imza gününde oldu.
9 Eylül 2021 tarihinden 18 Ekim 2021 gününe kadar geçen 40 günlük sürede toplam 460 kitabım satıldı. Bu da iyi bir sonuçtur. Fakat 4. Denizli Kitap Fuarında kitaplarımın az satılmasının sebeplerini tam anlayamadım, verilerimi analiz etmeye çalışıyorum.
Kitap fuarlarındaki kişisel gözlemlerim:
- Bazı anneler çocuklarına bir kitap daha alabilmek için çabalıyor, benimle pazarlık yapıyorlardı. Böyle annelere kitaplarımı fiyatlarına göre değil vicdanıma göre verdim. Kiminden hiç para almadım. Bazı annelere bir kitap hediye ettim.
- Bazı kadınlar kocalarına “Bana bu kitabı alıver!” diye yalvarıyordu. Kocaları ise “Ay başına daha 15 gün var. Sonra alırız!” cevabını veriyordu. Böyle yalvaran kadınlara çok üzüldüm.
- Büyükşehir Belediyesi otobüslerle binlerce öğrenciyi okullarından alıp kitap fuarına getirdi. Büyük kültür hizmet verdi. Öğrenciler merakla fuarı gezdiler. Bazıları yazarlarla tanıştılar. Stantlara gelip “Bedava kitap var mı? Bedava kitap veriyor musunuz?” diye soruyorlardı. Öğrencilerin ellerinde defter kalem yoktu. Yazarlara kitapları hakkında sorular sormuyorlardı. Benim standıma gelen birçok öğrenci bana hiç soru sormadı. Birkaçı “Amca poşetiniz var mı?” diye sordu. Halbuki fuara gelen öğrencilere öğretmenleri önceden yazarlarla tanışma soruları verebilirdi. Öğrenciler tanıştıkları yazarlara sordukları soruların cevaplarını sınıflarında arkadaşlarına aktarabilirlerdi.
- Bir anne iki çocuğu ile gelmişti. Çocuklarının gözleri güneş gibi aydınlıktı. Çocuklarına pazarlıkla iki kitap aldı. Sonra fuarı dolaşıp geldi. “Kocam kitap okumayı hiç sevmez. ‘Çocuklarımızı kitap fuarına götürelim,’ dedim. Gelmedi. Evde yatıyor şimdi. Ne yapayım? Kocama kitap okumayı nasıl sevdireyim?” diye sordu. “Kocana bu kitabı, Emanet Çeyiz adlı bu kitabı hediye et. Beraber okuma çalış. Zorla olmaz bu iş, ancak sevgiyle olur,” dedim. “Deneyeyim,” diyerek Emanet Çeyiz romanımı kocası adına imzaladım. “Gelecek yıl fuara gel. Kocanın kitabı alınca ne yaptığını bana anlat,” dedim. Söz verdi. Gelecek fuarda görüşeceğiz, olup bitenleri konuşacağız.
- İmam Hatip Lisesi kız öğrencileri geldi. “Kitap okumayı çok sevdiklerini” söylediler. Paraları azmış. Biri Emanet Çeyiz, diğeri Seninle Güler Yüreğim adlı kitaplarımı aldılar. Kitaplarımızı değiştirerek okuruz,” dediler. Gözlerinde okuma ve öğrenme heyecanı vardı. Yaşama Gücü adlı “Ordinaryüs Prof. Dr. Onur Güntürkün’ün yaşam öyküsünü anlattığım kitabımı “Bu da benden size hediye olsun,” diyerek verdim.
- Bir anne üç çocuğu ile gelmişti. Gecekonduda oturuyorlarmış. Belediyenin otobüsüyle gelmişler. Çocuklar da anneleri de heyecanlıydılar. “Yanımda 18 liram var. Çocuklarıma iki kitap ver,” dedi. “Çocuklar istediğiniz kitapları alın,” dedim. “Hayır, çocuklar bilmez, siz bu çocukların sevecekleri kitapları veriniz,” dedi. Birine Yaşama Gücü, diğerine Sarı Gelin’i önerdim. Kabul ettiler. İmzaladım. Fakat annenin gözü Anadolu’nun Evlatları adlı kitabımdaydı. Eline aldı, baktı. “Bu kitabı da senin için imzalıyorum,” diyerek hediye ettim. Çok sevindi. “Bu gece ben bu kitabıma sarılıp yatacağım,” dedi. Sonra yuvalarına dönen kuşlar gibi uçup gittiler.
- Denizli Kitap Fuarı’nda iklim değişiklikleri, kuraklık ve çevre sağlığı konularında da duyarlılık vardı. Fuar girişine iklim değişiklikleriyle ilgili düzenlenmiş olan karikatür yarışmasına katılan karikatürler sergileniyordu. Ayrıca Büyük Menderes nehrinin kurumasını önlemek, Büyük Menderes nehrinin kirlenmesini durdurmak için imza toplanıyordu. Bu konuda bir dernek kurulmuş. 100.000 imza toplayarak konuyu TBMM’ne götürmek için çabalıyorlardı. Ben de bu çok önemli bildiriye, “Menderes nehri kurumasın!” diyerek imzamı verdim.
- Standımın sağ tarafına üzerinde “Türkiye’nin ilk mübadele müzesi Honaz’da kuruluyor,” yazısı bulunan bir afiş asmıştım. Birçok genç mübadele nedir bilmiyordu. “Mübadele ne demektir?” diye bana sordular. Cevap verdim, 30 Ocak 1923 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanmış olan mübadele protokolü ile Türkiye’de yaşayan 1,5 milyon kadar Ortodoks Rum ile Yunanistan, Ege adaları ve Girit’te yaşayan 600.000 kadar Müslüman’ın mecburi yer değiştirdiklerini, günümüzde Türkiye’de on milyon kadar mübadele kökenli insan yaşadığını anlattım. Honaz’da kurmaya çalıştığımız mübadele müzesinde bu insanlardan kalan fotoğrafları, eşyaları, belgeleri, ses kayıtlarını sergileyeceğimizi anlattım. Bu konuda Emanet Çeyiz adlı romanımı okumalarını önerdim.
- Hollanda’da yaşayan Dinarlı Yazar Yaşar Çiçekdemir bir günlüğüne fuara geldi. Benim standımda kitaplarını imzaladı. Çok mutlu oldu. Avrupa Türkiyeli Yazarlar Grubu üyeleriyle Denizlili yazarlar arasında karşılıklı ilişkiler kurulmasının önemini vurguladı.
İmza günlerinden ve kitap fuarlarından çıkardığım sonuçlar
- “Türkiye’de kitap çok az okunuyor!” düşüncesi yaygındır, fakat yanlıştır, yanıltıcı bir önyargıdır. Türkiye’de Avrupa ülkelerine göre okuma oranları düşüktür, fakat dünyanın birçok ülkesine göre de yüksektir. Bütün dünyada olduğu gibi internet çağında basılı kitap okuma oranları düşmektedir. Türkiye’de de düşmektedir. Gençler internet üzerinden kitap okumayı tercih etmektedirler. Bu nedenle yazarlar ve yayınevleri yayın politikalarını değişen çağa ve değişen alışkanlıklara göre yeniden planlamalıdırlar.
- Edebiyat dünyası geniştir. Her yazar istediği kitabı yazıp okuyucuya sunabilir. Fakat okuyucu istediği kitabı alıp okur. Okuyucu nitelikli, kaliteli, edebi değeri yüksek kitapları seçer. Bu nedenle yazarlar kaliteli, estetik ölçüleri yüksek kitaplar yazmaya ve yayınlamaya çalışmalıdırlar.
- Yazarların okuyucuları “İnsanlar okumuyor!” diyerek eleştirmeye pek hakları yoktur. Okuyucular içinde yaşadıkları toplumun bilincini, kültürel birikimini yansıtırlar. Eleştirilerimizin yönü tek tek bireyler değil, daha çok içinde yaşanılan toplumsal şartlar ve siyasal sistem olmalıdır.
- Günümüz şartlarında gençler daha çok gerilimli, maceralı, kolay okunan, kolay anlaşılan, içinde sıcak bir sevgi ve umut olan kitapları tercih etmektedirler.
- Okuyucuların çoğunluğu 250-350 sayfalık ince kitapları tercih etmektedirler. Çok uzun, 500-600 sayfalık kitaplar pek tercih edilmemektedir.
- Okuyucular ilk bakışta kitapların biçimine, kapak rengine, kitap ismine, başlıkta kullanılan harf karakterine ve harf büyüklüğüne dikkat etmektedirler. Bu nedenle kitapların albenisi iyi olmalı, okuyucunun dikkatini çekmeli, kitap isimleri insanların hoşuna gitmelidir. Fuar boyunca Seninle Güler Yüreğim, Emanet Çeyiz, Sarı Gelin, Anadolu’nun Evlatları kitaplarını alanlara “Bu kitabı neden alıyorsunuz?” diye sordum. Birçok okuyucu “İsimleri hoşuma gitti,” cevabını verdiler.
- Daha önceleri kitaplarımı alıp okumuş olan birçok okuyucum, “Anlatımınızı, dilinizi, üslubunuzu, gerçekçiliğinizi, güler yüzünüzü beğeniyorum. Sizin kitaplarınızı okurken hiç sıkılmıyorum. Sizin kitaplarınız bana umut veriyor, sizi okuyunca mutlu oluyorum,” cevabını verdiler. Bu değerlendirme benim kalemime verilmiş güzel bir ödüldür.
Denizli Kitap Fuarı daha da nasıl geliştirilebilir?
Denizli Kitap Fuarı’nın ziyaretçi sayısı yüksektir. Ortalama her gün 30.000 kadar insan ziyaret etmiştir. Fakat Denizli Kitap Fuarı bölgeseldir, Türkiye ile sınırlıdır. Denizli Kitap Fuarı önümüzdeki yıllarda uluslararası bir niteliğe dönüştürülmelidir. Fuar ziyaretçileri Türkiye dışında neler olup bittiğini kitap fuarında görebilmelidirler. Okuyucular, yazarlar, yayınevleri Türkiye ile diğer ülkelerdeki kitap dünyasını karşılaştırabilmelidirler.
Denizli vilayetinin Türkiye ekonomisine katkısı, üretim kapasitesi, turizm potansiyeli, kültürel ve tarihi mirası çok zengin bir şehirdir. Pamukkale, Hierapolis, Afrodisias, Leodikeia, Kolosea, Tripolis tarihi şehirleri Likos vadisine bulunmaktadırlar. Bu tarihi şehirlerden bir tanesi bile dünya kültür başkenti, Avrupa Kültür Başkenti olmaya yeter. Denizli’de ise beş önemli tarihi şehir bulunmaktadır. Denizli olarak hedefimiz önümüzdeki on yılda, 20 yılda Avrupa Kültür Başkenti olmak, 2050 yılında Denizli’yi dünya kültür başkenti olabilecek kadar kültürel, siyasal yönden geliştirebilmektir.
Hedeflerimizi bugünlerden belirlersek, kararlarımızı bilimsel temellere dayalı olarak verebilirsek ve çok çalışırsak 2050 yıllarında Denizli bambaşka bir Denizli olabilir. Kitap fuarları, müzeler, tiyatrolar, kültür merkezleri, zengin kitaplıkları, dünya çapında üniversiteleri, dünyaca ünlü yazarları ve temiz doğal çevresiyle Denizli dünya kültür başkenti olabilir.
Bunu yaratmaya gücümüz ve olanaklarımız vardır. Eloğlu nasıl yapıyorsa biz de yapabiliriz. Kendimize güvenmeli ve umutlu olmalıyız.
4. Denizli Kitap Fuarını Düzenleyen Denizli Büyükşehir Belediyesine, Eylül Fuarcılık Şirketine ve emeği geçenlere çok teşekkür ederim. Denizli 5. Kitap Fuarında buluşmak üzere, sağlıklı günler dilerim.
Bochum, 22.10.2021, Kemal Yalçın